Hamileyken Ýdrar Kaçýrma

Kadýnlarda görülen üç tip idrar kaçýrma.
1- Öksürük – aksýrmayla oluþan idrar kaçýrma; bu daha çok anatomik olarak idrar kaçýrmaya engel olan conta diye tanýmlayabileceðimiz sfinker’in deforme olmasýndan ya da yerinden kopmasýndan, yýrtýlmasýndan kaynaklanýr. Tedavisi cerrahi müdahaledir. Oluþan anatomik yýrtýklarýn bir baþka teknikle (egzersizlerle, magnetik enerji vb.) düzeltilmesi mümkün olmamaktadýr. Çünkü burada bir kopma, yýrtýlma, yerinden uzaklaþma söz konusudur. Egzersiz ve diðer yöntemler ancak bir ameliyatýn ardýndan destekleyici tedavi olabilir.
2- Ýkinci tip idrar kaçýrma; idrar torbasýnýn kendisine ait bir adalesi vardýr. Bu adale böbreklerden idrar süzülüp gelince dolar ve dolan torba cidarýndaki sinir lifleri aracýlýðý ile beyne uyarý gönderir, conta açýlýr ve idrar dýþarý atýlýr. Ama bazý insanlarda bu adalenin duyarlýlýðýnda bir farklýlaþma oluþur. Bu farklýlaþmaya baðlý olarak idrar torbasý içinde çok az idrar olsa bile dolu gibi hissedip beyine uyarý gönderir. Bu yalancý bir sýkýþma hissidir ve tamamen duyarlýlýðýn artmasýna baðlýdýr. Bunun sebeplerinden biri de menopozdur. Bunlarýn tedavisinde cerrahinin faydasý yoktur. Çünkü problem sinirseldir, bir duyarlýlýk artýþýdýr. Bu duyarlýlýk artýþýnýn tedavisi de egzersiz veya biyofitbek tedavidir. Hasta eðer bu adalenin duyarlýlýðýný azaltacak þekilde nöral sistemini çalýþtýrýrsa o zaman idrar torbasýnýn kontrolünü daha kolaylaþtýrmýþ olur. Kegel egzersizi de tamamen bu iþlemi yapar. Ýdrar yaparken hastaya idrarýný bitirmeden durdurmasý söylenir. Hasta burada kendini kontrol edebiliyorsa bu demektir ki buradaki kaslar hastanýn kontrolü altýndadýr. Hastanýn istemli olarak yaptýðý bu egzersiz, aktif bir egzersizdir.Birde pasif egzersiz vardýr. Burada amaç idrar torbasýnýn kendi kontrolünü kazanmasýný saðlamaktýr. Hastaya takýlan bir elektrot sayesinde sinirler uyarýlýr ve iþlem gerçekleþmiþ olur.
3- Üçüncü problemde hem conta bozuktur hem de idrarý dýþarý taþýyan yolun kendisinde sorun vardýr. Bu nedenle conta sürekli olarak açýktýr. Bu duruma diðer iki nedene oranla daha az rastlanýr. Daha evvel tekrarlayan idrar kaçýrma ameliyatlarý olmuþ ya da radyasyon tedavisi görmekte olan kadýnlarda sýk görülür. Bu ancak çok özel bir ameliyatla düzeltilebilir. Egzersizlerle hiç bir þekilde tedavi edilemez ancak ameliyat sonrasý egzersizlerle tedavinin devamlýlýðý saðlanýr. Bu durumun adý tip üç Üretradýr.

Ýlk iki durumda hastalarýn %60’ýnda benzer þikayetler görülür. Genelde hastalarda anlatýlan þikayetler birbirleriyle örtüþmüþ durumdadýr. Uzmanlar bu bulgularý birbirinden ayýrmalýdýrlar. Burada önemli olan hangi hastanýn hangi tedaviye ihtiyacý olduðunu betimleyebilmektir. Hastanýn deneyimli kiþilerce görülmesi gereklidir.

Kimdir bu deneyimli kiþiler:
Ürejinekoloji dediðimiz özel eðitimi almýþ olan kiþiler. Bu bir ürolog veye jinekolog olabilir ama bu özel eðitimi almýþ olmalýdýr. Çünkü buranýn anotomisi ve fizyolojisi çok farklýdýr. Farklý bir ilgi alandýr. Hem cerrahisini hemde fizik tedavisini yapabilen hastalýðýn anotomisine hakim birisinin bu iþle ilgilenmesi gerekir. Ýlk þart hastada bu üçünden hangisi var onun ayýrt edilmesidir; bu da iki þekilde olur;
- Hasta muayene edilir
- Ürodinami denilen incelemeye alýnýr.

Ürodinami idrar torbasýnýn fonksiyonlarýný ve yapýsýný belirleyen bir inceleme testidir ve basýnca karþý idrar torbasýnýn verdiði yanýtý ölçer. Bu yanýta baðlý olarakta bu üç problem incelenir. Eðer problemin aðýrlýðý contadaki yýrtýða baðlý ise hasta ameliyat edilir. Eðer problemin aðýrlýðý idrar torbasý adalesindeki hassasiyetle ilgili ise hastaya öncelikle egzersiz tedavisi, fizik tedavisi veya magnetik tedavi denilen tedavi tekniði kullanýlmalýdýr. Önemli olan bu problemin hangisi olduðunu ayýrt etmektir.
Cerrahi hiçbir zaman tek baþýna yeterli deðildir. Hastalar mutlak olarak egzersiz, fizik tedavisine ya da ilaç tedavisine tabi tutulmalýdýr. Bu durum hem cerrahinin vereceði yanýtý arttýrýr, hem de hastayý rahatlatýr. Pek çok hastayý ilaç ve egzersiz tedavisiyle rahatlatma þansý vardýr. Bilinmesi gereken üç þey var ;
1- Her idrar kaçýran hasta ameliyat edilmemeli
2- Ýdrar kaçýrmanýn tipini belirlemek þarttýr
3- Ýdrar kaçýrmak kiþilerin kaderi olarak kalmamalýdýr. Bunlar tedavi edilebilir problemlerdir.

Ayrýca þunu hiç unutmamak lazýmdýr ki idrar kaçýrma hayatý tehlikeye atan, kiþinin geleceðini bozan bir þey deðildir. Tedavi tamamen hastanýn yaþam standartlarýný arttýrmak amacýyla yapýlýr.
Amerika’da bu tip hastalara yapýlan en önemli þey önce bir psikologla görüþtürmektir. Çünkü bu hastalýðýn birde psikolojik yönü vardýr. Fizik tedavi ve ilaç tedavisi denemesine karþýn eðer problem devam ediyorsa son çare olarak ameliyat yapýlmalýdýr.

Ýdrar kaçýrmanýn birinci tip olarak bahsedileni daha çok 30-50 yaþ arasý yani daha yeni doðum yapmýþ ya da menopoza henüz girmemiþ hasta grubunda yoðundur. Menopoza girdikten sonra menopoz tedavisi almayanlarda ikinci problem daha yoðun olmaktadýr.
Üçüncü problemin yaþla çok baðlantýsý yoktur.

Gebelikte zaten artan bir kan hacmi bulunmaktadýr. Bu artan kan hacmine baðlý olarak ta böbreklerden geçen kan miktarý çok fazladýr ve böylece idrar miktarý da artmaktadýr. Gebelik döneminde en çok þikayet edilen konulardan bir tanesi de sýk sýk idrara çýkmadýr ama týpta bunu engellemek adýna bir tedavi yapýlamaz, çünkü bu gebelikle birlikte gelen bir durumdur. Öksürük ve aksýrmayla idrar kaçýrma gebeliðin sonlarýna doðru artar. Gebelikte idrar kaçýran hastalara çok fazla bir þey yapýlmaz. Çünkü önemli olan contanýn olmamasý gereken yerde olup olmadýðýnýn belirlenmesidir. Anatomik olarak bu conta yerinden kopmuþ veya yýrtýlmýþsa doðumdan sonra daha yakýn takip etmek gerekir. Doðum hatta gebeliðin taþýnmasý bile ileride hastanýn idrar kaçýrmasý þikayetinde bulunmasýna bir faktördür. Ýdrar torbasýný ve diðer genital organlarý kontrol eden sinir vardýr. Pudental sinir çalýþmalarýnda zor doðumlar sýrasýnda sinirin %60 hastada etkilendiði ve bu olgularýn %60’ýnda hasar kaldýðý saptanmýþtýr. Eðer bebeðin baþý ile annenin doðum kanadý biraz zor uyacaðý düþünülüyorsa sezeryan seçeneði anne adayý ile tartýþýlmalýdýr. Çünkü bu sinirin zedelenme riski fazladýr. Bu sinir zarar gördüðünde, sýkýþtýðýnda tuvalete yetiþememe, conta yerinden hareket ettiyse ya da yýrtýldýysa idrar kaçýrma gibi problemler yaþanabilir. Hatta ilerde bu kadýnlarýn gaz kaçýrma problemleri de olabilir. Eðer zor doðum olacaksa hastalara bu durumdan bahsedilmesi gereklidir. Ama gebelik sýrasýnda ne ameliyat ne de özel bir fizik tedavinin yeri yoktur.

Kaynak. Acýbadem Üreme Saðlýðý Merkezi
Kadýn Hastalýklarý ve Doðum Uzmaný
Dr. M.Özhan Turan